Bạch Dạ Hành là đỉnh cao kiệt tác của nhà văn Higashino Keigo, lột tả hết tinh tuý của ông về nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật tài tình, cùng với đó là khả năng tháo gỡ nút thắt trong một câu chuyện trinh thám hình sự đầy nghiệt ngã
“Tôi ước sang năm được đi dưới ánh mặt trời”. Ryo nói với 2 người nhân viên của mình, khi được hỏi về ước nguyện vào đêm giao thừa. Với những người khác, họ coi như đó là điều ước của trẻ con lớp 1. Với Ryo, đó là khát khao cả đời anh. Bởi đối với Ryo, cuộc đời của anh giống như đang đi trong đêm trắng vậy, lầm lũi không lối thoát!
11 tuổi, một định mệnh đã xảy đến với Ryo, để rồi từ đó, cuộc đời anh chỉ có một mục tiêu duy nhất, bảo vệ cô gái xinh đẹp Yuhiko. Ryo tự coi mình là tôm pháo, gắn chặt mình với cá bống trắng, cộng sinh và lặng lẽ sống trong đêm đen mịt mù luôn luôn ám ảnh bao quanh họ.
Điều đặc biệt trong Bạch Dạ Hành là tác giả miêu tả Ryo và Yuhiko bằng con mắt của những người ngoài cuộc. Không một dòng văn nào tác giả để cho 2 nhân vật ấy tự sự nội tâm, và cũng không một đoạn trích nào miêu tả họ thực sự gặp nhau. Độc giả chỉ có thể hình dung ra chuỗi liên kết giữa họ bằng những câu chuyện ngắt quãng, những chuỗi thời gian bị thay đổi liên tục. Trong những chương sách miêu tả những câu chuyện không liền mạch ấy, hiện lên hai nhật vật chính với một cuộc sống tưởng chừng như trái ngược, thế nhưng đến cuối cùng khi vén bức màn đen của họ lên, độc giả chỉ có thể ghê sợ trong sự cảm khái, lặng lẽ và trầm ngâm. Nói đúng hơn, thật khó mà đánh giá đúng đắn về 2 con người ấy. Cái gọi là đạo đức, tội ác, tình yêu… những thứ giá trị trái ngược trong câu chuyện này lại hiện ra mỏng manh như một sợi chỉ, không thể phân định ranh giới. Thiện và ác, đúng và sai, thật và giả, tốt và xấu, những thứ ấy trong mắt họ đã bị bóp méo hết rồi.
Một hành trình dài 20 năm – mầm ác nở hoa & kết trái
11 tuổi, Ryo & Yuhiko gặp nhau trong thư viện sách.
11 tuổi, cha của Ryo – một chủ tiệm cầm đồ, bị giết chết trong ngôi nhà hoang, 1 triệu yên ông cầm theo cũng bốc hơi đầy bí ẩn. Người vợ của ông được cho là có tư tình với người làm thuê duy nhất trong tiệm cầm đồ.
11 tuổi, mẹ của Yuhiko được cho là tự sát vì khí gas, bà là nghi phạm số 1 trong vụ án giết chết ông chủ tiệm cầm đồ. Người tình “tin đồn” của mẹ Yuhiko cũng bị tai nạn giao thông và qua đời. Vụ án mạng kia chìm vào quên lãng.
Cấp 3, Ryo đã là ma cô, môi giới tình dục cho các quý bà, chuyên săn tìm những cậu trai mới lớn. Ryo còn thành thạo đánh lạc hướng cảnh sát, cứu giúp 1 cậu bạn khỏi bị vào tù, tổ chức băng nhóm làm giả phần mềm chơi game để kinh doanh trái phép
Cấp 3, Yuhiko xinh đẹp, học giỏi, chăm chỉ, khát khao thi đậu vào trường Đại học danh tiếng. Gia sư của cô cũng bị Yuhiko hớp hồn, vì thầm thương trộm nhớ mà lỡ lời tiết lộ bí mật về game mà công ty anh đang nghiên cứu.
Đại học, Yuhiko tài sắc vẹn toàn, được nhiều cậu chàng ngó nghiêng, ngoại trừ chủ tịch câu lạc bộ Khiêu vũ. Anh ta mê mẩn cô gái đi cạnh Yuhiko, một cô nàng Eriko mộc mạc, thân thiện, giản dị, một bông hoa dại chưa toả sáng. Họ hẹn hò chưa lâu, Eriko bị ai đó bắt cóc, lột hết quần áo, đăng ảnh đe doạ. Cả 2 chia tay nhau sau đó không lâu.
Hết cấp 3, Ryo không học đại học nữa, anh biến mất hoàn toàn trong cuộc sống của những người xung quanh. Anh tạo thành băng nhóm chuyên tạo thẻ ngân hàng giả, đột nhập lấy trộm thông tin tài khoản & ăn cắp tiền của nạn nhân. Qua lại với xã hội đen, âm mưu làm game lậu kiếm tiền.
Ra trường, Yuhiko kết hôn với vị phó chủ tịch hội Khiêu vũ ngày ấy. Trước thềm hôn nhân, suýt nữa chồng chưa cưới đã huỷ hôn vì tình yêu sét đánh với một cô gái đồng nghiệp. Đến phút cuối, cuộc gặp giữa họ đã không xảy ra, vì một người đàn ông lạ mặt ngăn cản.
Ryo mở một cửa hàng kinh doanh máy tính, những tưởng yên ổn thì người đàn ông tư tình với mẹ anh năm xưa xuất hiện, liên hệ hợp tác kiếm tiền bằng cách bán game lậu fake Mario cho trẻ con.
Người đàn ông này mất tích không lâu sau đó.
Yuhiko không có hôn nhân hạnh phúc với chồng, vì cô là người có chí tiến thủ, kinh doanh hay đầu tư đều thắng lợi. Chồng cô thì dạng công tử bột ăn sẵn tiền của gia đình. Cả 2 ly hôn sau đó. Yuhiko trở thành bà chủ của chuỗi nhà hàng thời trang, giàu có và thành đạt. Sau đó cô được ông chủ của một gia tộc giàu có tỏ tình. Em trai của ông ta lại thuê thám tử điều tra về quá khứ không rõ ràng của Yuhiko
Thám tử điều tra về quá khứ Yuhiko bị mất tích bí ẩn.
Ryo giả dạng Akiyoshi, qua lại với một dược sĩ.
Mẹ nuôi của Yuhiko ở Osaka bị bệnh, nằm viện dài ngày ở Osaka.
Ryo cùng bạn gái về Osaka thăm quê.
Vài ngày sau đó, Mẹ của Yuhiko qua đời nhanh hơn dự kiến.
Yuhiko trở thành vợ của ông chủ tập đoàn dược. Cô con gái riêng Mika của ông ta không thích cô
Mika bị ai đó cưỡng hiếp bí ẩn, chỉ riêng Yuhiko biết & sắp xếp sự việc an toàn. Cô cũng tiết lộ với Mika, quá khứ đã từng bị ai đó cưỡng hiếp.
Ryo đóng giả ông già Noel trong hôm khai trương cửa hàng thời trang mới của Yuhiko và bị cảnh sát truy bắt. Anh nhảy lầu tự sát.
Bạch dạ hành kết thúc với khuôn mặt lạnh lùng bước lên cầu thang không một lần ngoảnh lại nhìn của Yuhiko.
Từ nạn nhân trở thành tội phạm, hành trình trở thành kẻ ác & nỗi khắc khoải của người đi tìm sự thật
Ngoại trừ độc giả nhìn được toàn cảnh, chắp nối các dữ kiện & khả năng suy luận để tìm được mối liên hệ giữa tội ác nảy mầm từ Osaka cách đó 20 năm, còn lại những người trong cuộc giống như những ông thầy bói xem voi, mỗi người chỉ nhìn được một góc nhỏ trong bức tranh toàn cảnh mang tên “Đêm Trắng”. Bởi vậy nên sau tất cả, không ai biết được cuộc sống địa ngục của Ryo và nỗi đau đớn kèm dã tâm ngày một lớn của Yuhiko. Với Ryo, khoảnh khắc anh nhảy xuống tự sát, coi như hành trình đã kết thúc, ra đi hoàn toàn thanh thản. Còn Yuhiko thì mọi chuyện mới chỉ bắt đầu. Nói đúng hơn, từ nay cá bống trắng sẽ phải sống một mình, không còn ai đóng vai tôm pháo để bảo vệ & cộng sinh được nữa.
Người đi tìm sự thật, vị cảnh sát già của vụ án năm đó, ông Sasagaki là người biết rõ được 90% câu chuyện, cuối cùng cũng chỉ bất lực nhìn Yuhiko rảo bước. Có lẽ ông sẽ sống nốt quãng đời còn lại trong dằn vặt. Bởi nếu, cái mầm ác của 20 năm trước, vụ án mà nếu ông phá được ngay từ đầu, nếu như ông không đi sai hướng thì đã không có nhiều cái chết thương tâm cho đến tận ngày hôm nay, khi cái ác từ một cái mầm, đã đơm hoa kết trái.
Yuhiko đóng vai thiên thần trong suốt 20 năm, nhưng những gì mà cô gái ấy làm, đủ khiến cho những trái tim dũng cảm nhất phải ghê sợ. Tất cả cũng chỉ bởi vì năm 11 tuổi ấy, cô là một nạn nhân. Ngay sau đó, lựa chọn của cô, cứ tăng dần mức độ tội ác, dù không được miêu tả chi tiết nhưng qua lời kể của người thứ ba cũng đủ khiến độc giả phải lạnh gáy. Một diễn viên tài tình, một ý chí sắt đá, một lòng dạ hiểm độc rợn người.
Breaking Bad, một series phim truyền hình nổi tiếng của Mỹ, kể về hành trình nhúng chàm, trở thành người xấu của Walter White – một thầy giáo dạy hoá học bị mắc bệnh ung thư. Ông đã khóc trong phần đầu tiên của bộ phim khi buộc phải giết người – kẻ sát thủ sẵn sàng giết ông. Và rồi sau 4 season, vị thầy giáo bất đắc dĩ ngày nào đã lên kế hoạch để suýt nữa giết chết một đứa trẻ sơ sinh, chỉ để đạt được mục đích của mình. Ông đã hoàn toàn biết thành gã trùm ma tuý khét tiếng giết người không ghê tay.
So với vị thầy giáo này, Yuhiko trong Bạch Dạ Hành cũng “trưởng thành” chẳng kém. Từ nạn nhân bị cưỡng hiếp năm 11 tuổi, 20 năm sau cô đã chỉ đạo & lên kế hoạch cho một gã đàn ông khác cưỡng hiếp đời của một cô bé vô tội. Và trước đó, là hàng loạt những vụ án chết người mà nạn nhân không bao giờ được tìm thấy xác!
Nếu được lựa chọn, liệu rằng Yuhiko của ngày ấy có làm khác đi?
Ryo, tình yêu & sự hi sinh – Khi chết là giải thoát
Trái ngược với sự đáng sợ của Yuhiko là cậu bé Ryoji. Đóng vai làm người ác, luôn phải lẩn trốn từ xã hội đen cũng như cảnh sát. Đến cuối cùng, Ryo chọn cách kết liễu đời mình.
Cuộc sống của Ryo đã dẫn tới cách nhìn về tình dục đầy méo mó của anh. Nhìn thấy mẹ ngoại tình với nhân viên của bố, nhìn thấy những gì bố anh đã làm, thực sự bất cứ đứa trẻ 11 tuổi nào cũng sẽ thấy ghê tởm. Và cuối cùng, anh biến tình dục thành một thứ công cụ để thực hiện tội ác. Nếu có một gia đình ấm áp để khiến anh không lạc lối, mọi thứ đã có thể khác đi.
Với Ryo, tình yêu với Yuhiko, là sự bảo vệ và hi sinh. Đến tận phút cuối cùng, mọi thứ anh làm, đều chỉ nhằm mục đích ấy.
Trái với mọi tội ác đã qua, Ryo thực sự có một trái tim thương tổn & có thể sẽ vô cùng thánh thiện, nếu như được thiên thần chỉ đường. Thế nhưng ao ước được đi dưới ánh mặt trời của anh, cuối cùng đã không bao giờ xảy ra. Anh vẫn mãi chỉ là đi trong đêm trắng. Chỉ có chết, mới có thể giải thoát tất cả.
Với Yuhiko, là sự ghê sợ. Với Ryo, lại là sự thương cảm xót xa tột cùng.
Bạch Dạ Hành – Tội ác trưởng thành – câu trả lời cho tác phẩm Đứa trẻ hư của Tử Kim Trần
Độc giả yêu truyện trinh thám ắt hẳn ít nhiều cũng sẽ biết tới tác giả Tử Kim Trần. Với văn phong hơi hướng hiện thực, tác giả miêu tả một xã hội nhiều bất công và nhiều vấn đề mở khó có thể giải quyết.
Tác phẩm gây nhiều tranh cãi nhất của Tử Kim Trần có lẽ là Đứa trẻ hư. Miêu tả Chu Triều Dương, nhân vật chính của tác phẩm đó, một đứa trẻ lên kế hoạch giết người khi mới chỉ là học sinh lớp 8. Là một thiên tài, Đứa trẻ hư ấy lại chỉ có một khát khao tựa như Ryo, chỉ mong được sống dưới ánh mặt trời.
(Bài liên quan: Đứa trẻ hư, một tác phẩm trinh thám tuyệt hay của Tử Kim Trần)
Vào cái kết của tác phẩm, Nghiêm Lương đã tìm ra chân tướng của Chu Triều Dương. Ông suy nghĩ về việc gọi điện phá án, hay để mọi thứ chìm trong đêm đen, cho cậu bé kia một cuộc sống mới, vì Dương chỉ là học sinh lớp 8, một tương lai tươi sáng đang chờ cậu ở phía trước.
Cái kết mở, tuy nhiên với giọng văn của tác giả, rất có thể đứa trẻ hư ấy sẽ có cơ hội chuộc lại lỗi lầm, Nghiêm Lương sẽ không tố giác. Tuy nhiên nếu như Nghiêm Lương có đọc tác phẩm Bạch Dạ Hành, chắc hẳn ông sẽ hành động khác.
Bởi đơn giản, rất có thể Chu Triều Dương của năm đó, sẽ biến thành một Yuhiko thế hệ thứ hai.
Và dĩ nhiên là không ai muốn một mầm ác trưởng thành, đơm hoa & kết trái.
Hoang Lao Hac
Sách audio .net