Trong hơn bốn ngàn năm giữ nước và dựng nước, dân tộc ta đã sinh ra những người con ưu tú trên nhiều lãnh vực. Nói như nhà chính trị thiên tài Nguyễn Trãi, hào kiệt không bao giờ thiếu và thời nào cũng có. Ở lãnh vực quân sự, chúng ta có thể kể đến những anh hùng kiệt xuất như Ngô Quyền, Lê Lợi, Quang Trung, Đề Thám… Ở lãnh vực văn hóa, chúng ta có thể tự hào với đại thi hào Nguyễn Du, nữ sĩ Đoàn Thị Điểm…, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu, Tản Đà, Tú Xương, Nguyễn Khuyến… Và dân tộc ta cũng là con dân của một đất nước có truyền thống hiếu học, chúng ta làm sao quên những bậc tài danh như Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo, Hứa Tam Tỉnh, nhà đạo học Cao Xuân Huy… Tuy nhiên, từ trước đến nay, công đức của các bậc danh nhân này, nhiều nhà nghiên cứu đã đề cập đến nhưng chưa mấy ai chú ý đến cuộc đời riêng, cụ thể là chuyện tình của họ. Chính vì lý do đó, chúng tôi cho xuất bản tập sách Chuyện tình các danh nhân Việt Nam do nhà thơ Lê Minh Quốc biên soạn cũng không ngoài mục đích giúp bạn đọc hiểu thêm tình cảm sâu kín – những tình cảm rất thật trong đời thường và rất đáng cho hậu thế chúng ta trân trọng cũng như cần biết khi nghiên cứu, tìm hiểu sự nghiệp của họ. Nhân đây cũng xin nói rõ nội hàm của từ “danh nhân” trong tập sách này, Đại từ điển tiếng Việt (Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin, 1998, trang 510) định nghĩa là “người có danh tiếng”. Không những thế, những “người có danh tiếng” ấy với tài năng, công đức, tài hoa… đã có những đóng góp tích cực trong lãnh vực chuyên môn của họ. Với ý thức “Tình yêu – đó là thơ ca của cuộc đời. Cuộc sống thiếu tình yêu, không phải là cuộc sống mà chỉ là sự tồn tại. Không thể sống thiếu tình yêu, vì con người sinh ra, có một tâm hồn chính là để mà yêu” (Maxim Gorky) và “Thế giới không có người biết yêu thì mặt trời sẽ tắt” (Victor Hugo), chúng tôi hy vọng tập sách này sẽ đáp ứng được phần nào sự quan tâm của bạn đọc. Trong khuôn khổ có hạn của tập sách, chúng tôi chỉ mới đề cập trên 100 danh nhân trong lịch sử nước nhà. Những danh nhân còn lại, chúng tôi sẽ tiếp tục viết ở những tập sau. Qua đó, chúng ta có thể thấy được những tình cảm trong sáng, những rung động đầu đời rất mãnh liệt; những mối tình thủy chung son sắt đáng cho đời sau nhớ mãi. Làm sao chúng ta có thể quên được những giai nhân đã góp phần không nhỏ cho các bậc danh nhân làm nên sự nghiệp lớn? Có thể khẳng định, họ là những người lặng lẽ đứng phía sau, nhiều lúc không ghi lại tuổi tên, nhưng công đức của họ thật lớn lao. Nếu không có những phụ nữ biết quên mình, biết chịu đựng để lo toan cho chồng như bà Dương Như Ngọc (vợ Ngô Quyền), bà Ba Cẩn (vợ Đề Thám), bà Lê Thị Tỵ (vợ Phan Châu Trinh), bà Lê Thị Lễ (vợ Lương Văn Can), v.v… liệu các danh nhân này có để lại sự nghiệp hiển hách như ngày nay? Điều khiến chúng ta cảm động, dù không lưu lại tuổi tên như người tình đầu, người vợ của Vũ Khâm Lân, Cao Bá Quát, Tú Xương v.v… nhưng họ mãi mãi là hình ảnh đáng tự hào của phụ nữ nước Nam ta. Và cũng qua các mối tình này, ta thấy được tấm lòng thủy chung son sắt của bà Đặng Thị Cẩn, Lê Ngọc Hân, Bùi Thị Xuân, Trương Thị Sáu, v.v… khi dành cho người tình đầu, người chồng của họ. Có thể nói, các bậc tài danh này cũng yêu và biết sống trọn vẹn cho tình yêu không khác thế hệ chúng ta. Điều này, giúp ta thấy họ thêm gần gũi và qua đó, chúng ta có thể lấy làm gương cho mình. Bởi lẽ, trong tình yêu của những danh nhân này, ta không thấy sự lọc lừa, phản trắc mà thấy ở đó là sự quên mình vì sự nghiệp của người mà mình đang yêu. Nhân đây, chúng tôi cũng xin nói rõ, khi đề cập đến tình yêu – một vấn đề khá tế nhị – nên chúng tôi không hư cấu thêm. Bất cứ mối tình nào trong tập sách này đều được căn cứ vào những tài liệu sử học, văn học đáng tin cậy. Bạn đọc có thể kiểm chứng lại qua mục “Tài liệu tham khảo”. Bất cứ danh nhân nào đối với thế hệ sinh sau đẻ muộn như chúng ta cũng đều đáng ngưỡng mộ và học tập, do đó, trong tập sách này, chúng tôi xin được sắp xếp theo thứ tự năm sinh. Và để bạn đọc tiện tra cứu, chúng tôi còn xếp tên danh nhân theo thứ tự A, B, C… Ngoài ra, khi đề cập đến từng danh nhân, chúng tôi cố gắng in kèm thêm ảnh của họ và người vợ hoặc người tình đầu (nếu có), bằng không chúng tôi sẽ in lăng mộ hoặc phong cảnh quê hương đã sinh ra danh nhân đó. Rất mong được bạn đọc đồng tình và chia sẻ nỗ lực của chúng tôi. Về hình ảnh danh nhân hoặc liên quan đến danh nhân, chúng tôi sử dụng từ nhiều nguồn, từ các sách đã công bố, tài liệu, tạp chí chuyên ngành, internet hoặc do thân nhân của họ cung cấp,… Do hình ảnh không có tên tác giả nên không thể chú thích, chúng tôi xin được tri ân tất cả. Chuyện tình các danh nhân Việt Nam của nhà thơ Lê Minh Quốc được phát hành rộng rãi đến bạn đọc, có thể nói là tập sách đầu tiên tập hợp khá nhiều “chuyện riêng” của những nhân vật nổi tiếng. Do đó, khó tránh khỏi những thiếu sót – dù chúng tôi đã cố gắng hết sức mình – rất mong được sự chỉ giáo, giúp đỡ chân tình của các bậc học giả uyên bác và của bạn đọc xa gần. Chúng tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc. Nguồn từ: Thư viện sách nói dành cho người mù